İki üç gün önce Afşinli Değerlerimizi tanıyalım başlığı ile facebookta bir kültürel çaba görünce hazırladığım Afşin ve Yöresi Tarihi adlı çalışmamdan güreş sporuna ilişkin konu başlığına bakıp yöre pehlivanlarından bir seçki yaparak Yeşil Afşin Gazetesindeki köşemde paylaşayım istedim.
Afşin-Elbistan yöresi, yurt içinde ve dışında isim yapmış pehlivanlar çıkaran ender yörelerden biridir. Afşin’de eskiden erkek çocuğu olup da neredeyse akranlarıyla güreş tutturulmayan çocuk yoktur. Ataların; ‘Büyük pehlivan büyük çayırdan çıkar’ sözü, Afşin-Elbistan yöresinde tam anlamını bulur. İlgi ve iltifat güç yarışına olunca, erkek çocukları kendilerini kanıtlayabilmek için ister istemez güreş tutmak zorunda kalıyor. Böyle bir ortamda da güreş sporunun gelişmesi, güreşçinin yeşermesi olağan hale gelir. Beden eğitimine verilen önem, gösterilen ilgi aslında ruh ve karakter eğitimi için de verilmesi gerekir.
Hangi hemşeriye Afşin-Elbistan yöresinin pehlivanlarını saymasını istesem; ilk tepkileri, ‘hangi birini sayayım ki’, oldu. Cemal Tıraş’ın deyimiyle ‘Pehlivan olmayana, güreş yapmayana kız verilmeyen yörenin pehlivanlarını saymak çok zordur’. Dolayısıyla biz de şu yargıya ulaştık ki, Afşin’de 1960 öncesindeki pehlivan isimlerini saymak, deliye post saydırmak kadar zordur. Bu nedenle Afşin Belediyesi Karakucak Güreşlerini Geleneksel hale getirerek her yılın Ağustos ayı içinde Afşin’de geleneksel karakucak güreşleri düzenleyip Türkiye ve komşu ülkelerdeki güreşçileri davet etmektedir.
Afşin ve Yöresinin 1940-1960 yılları arasında ün yapan pehlivan güreşçilerin bazılarını anmadan edemeyiz.
Başpehlivanlar
Ekmekçi Mustafa (Mehmet ve Selahattin Güneş’in babaları). 1930’lu yıllarda Afşin’in pehlivanı olduğunu duydum. Sevinli bir hemşerimiz Ekmekçi Mustafa’nın, Emine Pehlivan isimli bir kadınla çayırlıkta bir güreş tutuştuğunu birkaç perdahtan sonra birbirlerini yıkmadan ayrıldıklarından söz etti “Ben on onbir yaşlarında bir çocuktum. Tahmini 1927-1928 yıllarında olabilir”. Bu olayı kendisine sorduğumuz hemşerimiz rahmetli Bekir Böke, kendisi hakkında da kadınla güreşip yenildiği söylentilerinin çıkarıldığını, oysa hiçbir hakikat payının olmadığını belirtti. Dünyanın hiçbir yerinde erkek ve kadın pehlivanın güreştiğini de duymadığını belirtti. 31/8/2008
Türkalisinin İsmail (Aksakal) 1930’lu yıllar.
Muharrem Taşkale 1940’lu yıllar.
Polucun Hüseyin (Karabörk) 1935-1940’lı yılları (yerel kaldılar)
Apan’ın Molla (Şişik) 40-45’li yıllarda
Ortaboy
1950’lerden sonra
Cevlanlardan Behzat (halk söyleyişiyle Basetin) ‘ın Şükrü Özdemir)
İsmail Çevik (Aho) 1950’lerde
Fahri Aksakal
İhsan Gök
Selahattin Güneş.
Yöre Pehlivanları
Alimpınarlı: Çapar Eşe’nin Durdu (Karagüzel),
Arıtaşlı: Murtaza’nın Ömer’in Durdu Mehmet Özbek, Ali Kemal Özbek, Hacı Ömer Bozdoğan, Arıtaş Gözübenli’den Bayram
Bakraçlı: Durdu Mehmet Ovalı, Mithat
Berçenekli Durmuş Kul
Çağılhanlı: Arap lakaplı Muhittin Kaya, Ahraz ve Rahmi
Çobanbeyli: Aşir’in Keleş ve Kıllı
Emirilyaslı: Ala ve Kara (Gürbüz).
Emirli: Avşar Cuma (Yüce), Avşar Halil (Yüce),
Hacı Mehmet Yüce, Ali Yüce (Topal Ali), bunların dördü kardeştir) ve Hacı Soyer.
Kabaağaçlı: Kazım İstanbullu, Bekir Böke.
Karagözlü: Sağır Durmuş’un Memet, Karahalil’in Kör Mıstık, Cuma Doğan.
Kuşkayalı: Kömbeci Memet.
Nadırlı: Kenan Demir.
Ördekli: Karamazının Hacı.
Soğulcaklı: Çerkez Arif.
Tanır (Bozyerli): Topkara.
Afşin ve Yöresinin öteden beri doğal bir güreş alanı, çocuk ve gençlerinin neredeyse yarısı da güreş sporuna meraklı olması, 1990’lı yıllardan sonra meyvesini vermiş, güreş tekniğini ve bilinçli beslenmeyi öğrenen yöremizin gençleri arasından sonunda dünya çapında güreşçiler yetişmiştir. Bu başarıda TEK ve TKİ Kurumlarının güreşe verdiği destek göz ardı edilmemelidir. İlçemizden yetişmiş Dünya ve Olimpiyat şampiyonu güreşçilerimizden bazıları şunlardır:
Adem KAYA: Yıldızlar Dünya Şampiyonu (1991), Gençler Dünya 4. (1992)
Hayri YÜCEL: Yıldızlar Dünya Şampiyonu (1991), Gençler Dünya 2. si (1992)
Metin KAPLAN: Avrupa Şampiyonu (1991) Avrupa 5. (1986) Balkan 2. (1981)
Ahmet AK: 1982’de Selanik’te Yıldızlar Serbest Stil’de Balkan Şampiyonu, 1982’de Manchester Yıldızlar Serbest Stil’de Avrupa Şampiyonu, 1985’te Edirne’de Gençler Balkan Şampiyonu, 1989’da Ankara Büyükler Serbest Stil Avrupa Şampiyonu, 1991’de Atina’da Serbest Stil Akdeniz Oyunları Şampiyonu olmuştur.
Metin TOPAKTAŞ: Gençler Avrupa Şampiyonu, Gençler Dünya 3.
Üzeyir EKİCİ: Yıldızlar Dünya 2.
Yalçın ÖZDEMİR: Balkan Şampiyonu (1991), Gençler Dünya Şampiyonası 4. (1991)
Dünya Kupası 3. (1995)
Fevzi KAYNAK: Akdeniz Oyunları Şampiyonu (1993)
Harun DOĞAN: Gençler Avrupa 2. (1994), Dünya 3.(1995)
Darı bekaya göçen pehlivanlarımıza Allah’tan rahmet, yaşayanlara da sağlıklı ve huzurlu ömürler diliyorum.
