Biruni Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı'nda görevli Prof. Dr. Abdulilah Ece, yapay zeka ve gelişmiş yazılımlar yardımıyla ilaç tasarım sürecinin daha düşük maliyetle ve daha yüksek başarı oranıyla gerçekleştirilebildiğini belirtti.
Üniversiteden yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Ece, ilaç tasarımının yüksek maliyetli ve uzun soluklu bir süreç olduğunun altını çizerek, teknolojinin ilaç üretiminde sunduğu avantajlara işaret etti.
Bir ilacın piyasaya çıkma maliyetinin yaklaşık 3 milyar doları bulduğunu vurgulayan Ece, bilgisayar destekli ilaç tasarımının bu yükü önemli ölçüde hafiflettiğini ifade etti.
Ece, "Gelişmiş yazılımlar sayesinde daha sentezlenmeden milyonlarca molekül sanal ortamda taranabiliyor. Örneğin bir çalışmamda 150 milyondan fazla maddeyi Alzheimer'a karşı taradım ve umut vadeden 15 adayı belirledim." bilgisini verdi.
Yeni teknolojinin ilaçların yan etkilerini azaltma konusunda da etkili olduğunu aktaran Ece, bilgisayar ortamında ilaçların hedef protein dışında başka proteinlerle etkileşim potansiyelinin de analiz edilebildiğini belirtti.
Ece, bu sayede sadece hedefe odaklanan ilaç adayları tasarlanarak hem hastalar için daha güvenli bir tedavi sunulduğunu hem doğaya salınan kimyasal atık miktarının azaldığını kaydetti.
Yapay zekanın bu alanda önemli bir rol üstlendiğini dile getiren Ece, "Yapay zeka çok uzun zamandır hayatımızda. Ancak son dönemde donanım ve veri olanaklarının artmasıyla daha etkili kullanılmaya başlandı. Burada en kritik unsur, yapay zekaya doğru veriyi sunmak ve bu teknolojiyi kullanan kişinin bilimsel yeterliliğidir." değerlendirmesinde bulundu.
Ece, Biruni Üniversitesi'nde kurduğu ECE Research araştırma grubu sayesinde konuyla ilgili çalışmalar gerçekleştirdiklerini, dünyanın önde gelen yazılım firmalarından destek alarak "in siliko" laboratuvarlarında yüksek donanımlı bilgisayarlarla çalıştıklarını kaydetti.
Hem Türkiye'de hem yurtdışında bilgisayar destekli ilaç tasarımı konusunda eğitimler verdiğini belirten Ece, "İrlanda Trinity College Dublin'de dersler verdim, İngiltere Biyokimya Derneği'ne sunum yaptım. Türkiye'de de çok sayıda uygulamalı eğitim gerçekleştirdik. Alanı bilen uzman sayısı artsa da hala yetersiz." değerlendirmesini yaptı.
İlaç tasarımının tıp, kimya, biyoloji gibi birçok disiplini bir araya getirdiğini vurgulayan Ece, "Türkiye'de meslekler arası duvarlar maalesef yüksek. Meslek icra etmek ile bilim yapmayı birbirinden ayırmamız gerekiyor. Bilimsel başarı, disiplinler arası iş birliği ile mümkün. Bu önyargılar aşıldıkça, tamamen yerli bir ilacın üretileceğine yürekten inanıyorum." ifadelerini kullandı.
