Dev bakır madeni ‘cevher bitti’ diye terk edilmiş

Afşin'e bağlı Hüyüklü ile Nadır Mahalleleri arasında keşfedilen ve 1 miyar tonluk rezervi ile Türkiye’nin en büyük bakır madeni olan sahanın 90’lı yıllarda ‘cevher bitti’ düşüncesi ile terk edildiği ortaya çıktı.

Özden Vergili, M. Avni Taptık, Cevdet Çakır ve Hüseyin Öcal tarafından Hüyüklü-Nadır Mahalleleri arasındaki bakır yataklarına ilişkin olarak yapılan araştırma, ilginç bir gerçeği ortaya çıkardı. Araştırmacılar, bölgedeki bakır madeninin Türkiye’nin okyanusal yayda keşfedilen ilk saha olduğunu belirlerken, maden varlığının MTA’nın keşfinden önce de bilindiği ancak ‘cevher bitti’ diye terk edildiğini kaydettiler. Bölgede galeri yöntemiyle kırık hatlar boyunca madencilik çalışması yapıldığını kaydeden Özden Vergili, M. Avni Taptık, Cevdet Çakır ve Hüseyin Öcal, Maden Tetkik Arama (MTA) Genel Müdürlüğü’nün ekonomi bültenleri bölümünde yer alan raporda bu bilgiyi;

“Hüyüklü porfiri cevherleşme alanında; 90‘lı yılların ilk yarısında madencilik çalışmaları yapılmış olup olası kırık hatları boyunca kurşun, çinko ve bakır madeni yönünden zenginleşmiş damarlar galeri sürülerek işletilmiş ancak daha sonra cevher bitti düşüncesi ile saha terk edilmiştir” cümleleri ile açıkladılar.

Maden Tetkik Arama (MTA) Genel Müdürlüğü’nün Kahramanmaraş-Osmaniye Polimetal Maden Aramaları projesi kapsamında yürüttüğü projenin sonucunda Türkiye’nin toplam bakır rezervinin neredeyse yarısı, Afşin'e Hüyüklü ve Nadır Mahalleleri arasında bulunan Kayışındibi mevkiinde tespit edildi. 2009 yılından itibaren yaptığı çalışmalarda on binlerce metre sondaj yapıldı. 2008 yılında keşif ve genel çalışmaların yapıldığı sahanın ruhsatı ise 2010 yılı sonunda alındı. 6 ayrı ruhsat sahasını barındıran bölgede ise Afşin güneyi ile Elbistan batısında yer alan levha dayk karmaşığı içerisinde tektonik hatlara bağlı olarak gelişen damar tipinde cevherleşlemeler tespit edildi. Sahada bakır, kurşun, çinko ve altın madenlerinden oluşan yaklaşık 850-950 milyon tonluk rezerv olduğu bilgisi açıklandı.

Gelinen noktada ise Afşin bölgesindeki bu bakır madeninin özelliklerine ilişkin olarak bir çalışma yapan 4 uzman, magmatik kitle çerçevesinde yerin 4-5 kilometre altında oluştuğu ancak yer hareketleri sonucunda yeryüzüne kadar da çıktığı bilinen sahanın Türkiye’nin okyanusal yayda keşfedilen ilk saha olduğunu belirledi.

Afşin’deki bakır madeninin Türkiye için bir ilk olduğunu belirtmek amacıyla; ‘Ülkemizde Bir İlk; Okyanusal Yayda Keşfedilen Hüyüklü Porfiri Bakır-Molibden Yatağı’ başlığı ile bir çalışma hazırlayan 4 uzman, şu ifadeleri kullandılar:

“Hüyüklü sahasında cevherleşme alanında; 90‘lı yılların ilk yarısında madencilik çalışmaları yapılmış olup olası kırık hatları boyunca kurşun, çinko ve bakır madenince zenginleşmiş damarlar galeri sürülerek işletilmiş ancak daha sonra cevher bitti düşüncesi ile saha terk edilmiştir. 2010 yılında başlayan proje kapsamında prospeksiyon çalışmaları sırasında tespit edilen sahanın ruhsatı, ancak 2011 yılında alınabilmiştir. Ruhsat sahasında öncelikle 682.97 hektarlık bir alanda 1/10.000 ölçekli yarı detay maden jeoloji haritası yapılmıştır. Neredeyse tamamı tersiyer çökellerle örtülü alanlar dışında kalan alterezonlardan, haritalama çalışmaları ile eşzamanlı yüzey örnekleri toplanmıştır. Örneklerden elde edilen analiz sonuçlarının olumlu olması ile de sondajlı arama çalışmaları 2012 yılında başlamıştır. Polimetalik bir cevherleşme içermektedir.

MTA verilerine dayalı yapılan ilk hesaplamalara göre; ortalama yüzde 0.25 (2500 ppm) içeren yaklaşık 950 milyon tonluk bir kütle görünür kaynak haline getirilmiştir. Çeşitli kalınlık ve seviyelerde olmak üzere; 185 m. kalınlığında ortalama 1600 kurşun, 240 m. kalınlığında ortalama 2000 ppm çinko ve 85 m. kalınlığında ortalama 250 ppm molibden değerleri elde edilmiştir.”