Gübre Üreticileri İthalatçıları ve İhracatçıları Derneği (GÜİD) Başkanı Metin Güneş, Avrupa Birliği'nin (AB) Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması'nın, organik ve iyi tarım uygulamalarını öne çıkarabileceğini belirtti.
Gübre sektörü, AB'nin Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması kapsamında geçiş sürecinin 1 Ocak 2026'da tamamlanmasıyla başlayacak yeni döneme hazırlanıyor.
Güneş, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, söz konusu mekanizmanın, AB'nin karbon salımını azaltma hedeflerinden biri olduğunu söyledi.
Avrupa'ya gidecek ürünlerin karbon yoğunluğu dikkate alınarak, ithalatçıların karbon sertifikası satın almasının zorunlu olacağına işaret eden Güneş, "Uygulama, aşamalı olacak. İlk etapta gübre, çimento, çelik, alüminyum gibi yoğun karbon salımı olan sektörlerde başlayacak." diye konuştu.
Güneş, mekanizmanın, 2023 itibarıyla pilot uygulamalarla test edilmeye başlandığını ve tam anlamıyla uygulamaya geçişin 2026'da tamamlanmasının planlandığını bildirerek, "Bu süreçte, AB üyesi ülkelerdeki üreticilerle ithalatçılar arasındaki rekabet dengesi gözetiliyor. Bu amaçla ciddi önlemler ve vergiler planlanıyor. Özellikle Türkiye gibi AB'ye tarım ürünü ihraç eden ülkeler açısından konu önemlidir. İlk aşamada gübre sektörü kapsama alınıyor. Bunun da tarıma dolaylı etkileri olacak." ifadesini kullandı.
"Orta vadede tarım ürünleri kapsama alınabilir"
Orta vadede kapsamın genişletilebileceğini ve tarım ürünlerinin kapsama alınabileceğini belirten Güneş, yoğun gübre kullanılan ürünler ile sera ve hayvancılık ürünlerinin kapsama dahil edilebileceğini söyledi.
Güneş, mekanizmanın Türkiye'ye etkilerine ilişkin bilgi vererek, "AB, Türkiye'nin en büyük tarım ihracat pazarı konumunda bulunuyor. Gübre kullanımı, fosil yakıtla sulama ve verimsiz enerji kullanımı, ihracatta dezavantaj oluşturur. Düzenleme ile organik ve iyi tarım uygulamaları öne çıkabilir, karbon dostu üretim desteklenebilir, yeşil finansman ve AB fonlarına erişim artabilir ancak uyum maliyeti, karbon ölçümü ve raporlama yükü, sertifikasyon masrafları olabilir." değerlendirmesinde bulundu.
Mekanizmanın, tarım sektörünü yeşil dönüşüme zorlayan bir kaldıraç olduğuna işaret eden Güneş, uygulamanın tarımı doğrudan vergilendirmediğini, ancak tarımı kökten dönüştürecek baskı oluşturduğunu ifade etti.
Güneş, AB'nin karbonu, ürün bazlı ölçmeye doğru gittiğini belirterek, tarım ürünlerinde karbonun 4 ana etmenden kaynaklandığını, en büyük payın da gübre kullanımında olduğunu söyledi. Bu süreçte yapılması gerekenlere de dikkati çeken Güneş, "Toprak analizi zorunlu hale getirilmeli, hassas gübreleme yapılmalıdır, organik ve biyolojik gübre kullanılmalıdır." dedi.
Geçiş sürecine yönelik sektör temsilcilerine eğitim verdiklerini anlatan Güneş, şunları kaydetti:
"Gübre ve enerji tüketimi kayda alınmalı, kooperatif bazlı karbon ölçüm başlatılmalı, sertifikasyon yaygınlaştırılmalı. Yenilenebilir enerji yatırımları yapılmalı. Mekanizma tarımı kapsadığında düşük karbonlu üretici pazarda kalır, diğerleri elenir. Uyum sağlayan kazanır, geciken kaybeder. Uyum, daha pahalı üretim değil daha akıllı üretimdir."
