Türkiye'de ceviz yetiştiriciliğinde zararlılarla mücadelede tarım ilacı alternatifi akıllı böcek kullanımıyla yüzde 99'a varan başarı elde edildi.
Bitkisel üretimin her aşamasında hastalık, yabancı ot ve zararlı böcek bulunabiliyor. Bu zararlılarla yapılan biyolojik mücadele, çevreyi ve insan sağlığını koruyor.
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Entomoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Özkan, AA muhabirine, gıda üretiminde yaygın kullanılan tarım ilaçlarının yalnızca yüzde 1'inin hedef zararlıya ulaştığını, geri kalan yüzde 99'unun toprağı, havayı ve suyu kirleterek biyolojik çeşitliliğe zarar verdiğini söyledi.
Tarım ilacının bir kısmının da üründe kalıntı bıraktığına işaret eden Özkan, 'Bunlar ürünlerde kalite ve miktar kayıplarına neden oluyor. Bu kayıpları önlemek için de tarım ilacı kullanıyoruz. Halbuki Türkiye biyolojik çeşitliliği çok zengin bir ülke. O zararlıları baskılayan doğal düşman böcekler var. Bunlara parazit ya da predatör diyoruz. Fakat biz predatör yerine akıllı böcek ismini kullandık.' dedi.
- 'Dünyada tek sürdürülebilir biyolojik mücadele yöntemi akıllı böcek'
Özkan, dünyada 200 faydalı böcekten kitle üretimi yapıldığını ve bu sayının artması gerektiğini vurgulayarak, bu konuda uygulama kiti geliştirdiklerini belirtti.
Faydalı böceği laboratuvarda kit haline getirdiklerine dikkati çeken Özkan, 'Bir kitte 3 bin faydalı böcek var. Faydalı böceği üreticimize veriyoruz ve o da bunu belli aralıklarla dala asıyor. Buradan faydalı böceğimiz çıkıyor, zararlıyı buluyor. Zararlının içerisine bir yumurta koyarak imha ediyor. Çevre kirlenmiyor. Kalıntı problemi ve biyolojik çeşitlilik kaybı yok. Dünyada tek sürdürülebilir biyolojik mücadele yöntemi akıllı böcek.' ifadelerini kullandı.
Özkan, tarım ilaçlarının, bitkinin bağışıklığını zirai don gibi beklenmedik hava olaylarına karşı düşürdüğüne işaret ederek, akıllı böcek kullanılan bahçelerin bu tür durumlarda daha dirençli olduğunu dile getirdi.
Akıllı böceklerin yurt dışında kullanımlarda en iyi başarı oranının yüzde 75 olduğunu aktaran Özkan, 'Üreticimize sorun, akıllı böceklerle yüzde 99 başarımız var.' dedi.
Akıllı böceğin aynı zamanda su tasarrufuna da katkı sunduğunu belirten Özkan,'Hesaplamalarımıza göre, Türkiye'de yıllık 60 bin ton ilaç kullanılıyor. Bu ilaçları kullanmak için 120 orta ölçekli gölet kadar su harcıyoruz. Akıllı böcekleri takıyorsunuz, hiç su kullanmıyorsunuz.' diye konuştu.
- 'Bilinçsiz tarım ilacı kullanmaktan Türkiye her yıl 10 milyar dolar kaybediyor'
Özkan, Türkiye'nin de imzaladığı Yeşil Mutabakat'a göre tarım ilacı kullanımının 2050'de sıfırlanması gerektiğini anımsatarak, bunun için de akıllı böcek yönteminin yaygınlaşması gerektiğini anlattı.
Dünyada cevizde ilk kez akıllı böcekleri uyguladıklarını bildiren Özkan, şunları kaydetti:
'Türkiye'de ceviz yetiştirilen 1,5 milyon dekar alanımız var. Burada cevizdeki en önemli zararlı ceviz iç kurdu. İç kurduna üç ilaçlama yapılır. Bunun için Türkiye'de 15 milyon dolarlık ilaç kullanılıyor. Su ve mazot kullanımı için ise 500'er bin dolarlık maliyet oluşuyor. Sadece bu zararlının cevizdeki toplam maliyeti 16 milyon dolar. Bunu Türkiye çapında düşündüğümüz zaman bilinçsiz tarım ilacı kullanmaktan ülke her yıl 10 milyar dolar kaybediyor.' değerlendirmesinde bulundu.
Akıllı böcek kullanımında üreticinin sabırlı olmasını tavsiye eden Özkan, akıllı böceklerin yaklaşık 8 yılda ekolojik dengeyi sağlayarak zararlıları baskı altına aldığını söyledi.
- Türkiye'nin ilk akıllı böcek kullanan üreticisi verimini her yıl artırıyor
Ceviz üreticisi ve doktor Sertaç Kayın, Polatlı'nın Avşar Köyü'nde 60 dönümlük arazide 10 yıldır organik üretim yaptığını söyledi.
Cevizde döllenmenin rüzgar aracılığıyla gerçekleşmesi nedeniyle bu ihtiyaca uygun bir arazi seçtiğini dile getiren Kayın, 'Bu meyve, güneşle büyüdüğü için güneye bakması çok önemliydi. Bütün bu şartları sağlayan bir hazine arazisini bulabilmek için iki sene dolaştıktan sonra bu arazi kısmet oldu ve burası yarısı tarım yapılamayan taşlık, kayalık, çorak bir araziydi. Ne elektrik vardı ne su vardı ne bir yol vardı ama topografyanın uygunluğu beni buraya bağladı.' dedi.
Kayın, 4 sene önce bahçeden 1 ton, ilerleyen yıllarda 3 ve 6 ton ürün aldığına işaret ederek, geçen yıl 12 ton ürün aldığını ve verim artışının devam edeceğini öngördüğünü belirtti.
Pestisitlerin insan sağlığı üzerindeki etkisini değerlendiren Kayın, şunları kaydetti:
'Pestisitlerin özellikle gebelerdeki, anne karnındaki, embriyodaki ve de yaşlı gruplardaki çocuklardaki hasarlarını çok yakından izlediğim için böyle bir amaca hizmet etmek maksadıyla yola çıktım. Biraz kafayı gözü yara yara, bazen ürünümüzün 3'te 1'ini kaybetmeyi göze alarak bu işi geliştirelim istedim. Şu anda akıllı böcek kullanımını yüzde 99'a varan başarı oranıyla sürdürüyoruz.'
Kayın, organik tarımda verimin geleneksele göre daha az olduğu algısının yanlışlığına dikkati çekerek, biyolojik mücadeleyle verimin artırılabildiğini, toprağın korunabildiğini ve bunların daha az su tüketerek yapıldığını ifade etti.
Ceviz ağaçlarına yılda 7 kere akıllı böcek astıklarını söyleyen Kayın, böylelikle ekolojik dengenin ve faydalıların korunduğunu anlattı.
Kayın, bahçesinde 100 cevizin en fazla üçünün zarar gördüğünü belirterek, bu başarıya yılda 5 ila 10 kez tarım ilacı kullananların yaklaşamadığını sözlerine ekledi.
