Afşin-Elbistan A Termik Santrali, kanser başta olmak üzere ölümler ve çevre kirliliği nedeniyle ulusal ve uluslararası birçok çevre raporunda ilk sıralardan düşmemesinin yanında ülkenin enerji ihtiyacını karşılamak için 38 yıldır çalışıyor.
40 yıla yakın bir süredir yaşamın parçası olan dev tesis, şimdi üretim kapasitesini yüzde 50 artıracak kararın verilmesini bekliyor.
Ülkemizde linyit kömürüne dayalı kurulan en büyük santrallerden biri olan Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin temeli, 1973 yılında atıldı. Her biri 344 MW gücünde dört ünite olarak planlanan santralin 1. ünitesi 21 Ekim 1984’te üretime başladı. Santral, 38 yıldan bu yana Türkiye’nin enerji ihtiyacına karşılık vermeye çalışıyor. Kuruluşundan bugüne kadar 350 milyon tona yakın kömür tüketen Afşin-Elbistan A Termik Santrali tükettiği kömüre karşılık 38 yılda 130 milyar kw/h’den fazla elektrik enerjisi üretti.
Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin teknolojisi, 1980’li yıllara dayandığı için çevre sorunlarıyla da gündemden düşmedi. Bacalarından atmosfere yayılan kül ve zehirli gazlar nedeniyle bölgedeki kanser vakalarının artmasının birinci faktörü olarak gösterilen dev tesis, 1984 yılından 2015 yılına kadar baca gazı arıtma sistemi olmadan çalışmaya devam etti.
Filtresiz şekilde elektrik üreten hatta kış aylarında bacalarından savrulan kül nedeniyle karın rengini bile siyaha çevirdiğine şahitlik edilen Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin kömür ihtiyacının karşılanması için Elbistan ve Afşin ilçelerinde on binlerce dönüm verimli tarım arazisi istimlak edildi. Dev makinelerin toprağı yararak 100 metre derinlikten çıkardığı kömür, santralde öğütüldü. Arazilerinin büyük bölümü istimlak edilen Çoğulhan ve Alemdar Mahallesi, üstlerine yağan külden kurtulmak için göç etmeyi seçti.
2018 yılında Çelikler Holding’e devredilen Afşin-Elbistan A Termik Santrali, 1 Ocak 2020’de çevre mevzuatına uygun baca gazı arıtma sistemi olmadığı için Türkiye’deki bazı santrallerle birlikte kapatıldı. Daha sonra verile geçici izinle tekrar aktif hale geçen tesiste çevre yatırımlarıyla ilgili çalışmalar sürüyor.
Binlerce kişinin çalıştığı tesisin kapasitesini yüzde 50 oranında artırmak için de girişim başlatıldı. Çevre örgütleri ve bölge halkının karşı çıktığı projede; her biri 344 MW gücünde 2 ünite daha kurulacak. 5'inci ve 6'ncı ünitelerin faaliyete geçmesiyle birlikte santralin toplam kurulu gücü 2.043 MW’ye çıkacak. Proje kapsamında santralin çalışma süresi 7.500 saat/yıl, projenin ekonomik ömrü ise 30 yıl olarak belirlenmiş, projenin inşaatının ise 36 ayda tamamlanması planlanmakta. ÇED dosyasında yatırımın toplam maliyetinin 3 milyar 650 milyon lira olacağı kaydedildi.
