Afşin Sosyal Güvenlik Merkezi, 2025 yılı Bilgilendirme ve Rehberlik Programı kapsamında işveren, çalışan ve sivil toplum kuruluşlarına yönelik farkındalık ziyaretleri gerçekleştirdi. Programda, kayıt dışı istihdamın zararları ve sosyal güvenliğin hem işçi hem işveren açısından önemi vurgulandı.
Sosyal Güvenlik Merkezi Müdürü Mehmet Kılınç, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Daire Başkanlığı tarafından yürütülen proje çerçevesinde Afşin’deki STK’lar, meslek kuruluşları ve işverenlerle bir araya geldi.
Kılınç, “Toplumun farklı kesimlerine kayıtlı istihdamın önemi ile sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri hakkında bilgilendirmeler yaparak farkındalık oluşturmayı hedefliyoruz.” dedi.
Sosyal Güvenlik Neden Önemlidir?
Sosyal güvenlik sistemi; vatandaşlara yaşamları boyunca sağlık hizmeti, asgari gelir düzeyi ve mesleki, fizyolojik, sosyo-ekonomik risklere karşı koruma sağlamayı amaçlıyor. Kılınç, Anayasa’nın 60. maddesinde yer alan “Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir” hükmünü hatırlatarak, sosyal güvenliğin hem anayasal bir hak hem de zorunluluk olduğunu vurguladı.
Sigortalı Çalışanlara Sağlanan Haklar
Sosyal güvenlik sistemine dahil olan çalışanlar, birçok haktan yararlanabiliyor. Bu haklar arasında: Sağlık hizmetlerinden ücretsiz faydalanma, iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri, malullük ve yaşlılık aylığı, ölüm aylığı, cenaze ve emzirme ödeneği yer alıyor.
Kayıt Dışı İstihdam Cezaları Ağır
Kayıt dışı istihdam, çalışanların SGK’ya hiç bildirilmemesi veya çalışma günlerinin ve ücretlerinin eksik gösterilmesi anlamına geliyor. Kılınç, kayıt dışı istihdamın hem çalışan hem işveren açısından ciddi sonuçlar doğurduğunu belirtti:
- Kayıt Dışı çalışanlar Yukarıda belirtilen haklardan faydalanamazlar.
- Kayıt Dışı çalıştıran işverenlere yüksek tutarlarda idari para cezası uygulanır. İş kazası ve meslek hastalıkları karşısında çalışana ve devlete karşı adli ve idari olarak ağır yükümlülükler oluşur. Devlet teşviklerinden faydalanamazlar. İşyerinde çalışma verimliliği ve motivasyonun azalmasına neden olur. Bu yaptırımlar sonucunda mali olarak zorluğa düşüp iş yerinin kapanma riski oluşur.
- Kamu olarak vergi kaybı ve sosyal güvenlik açığına sebep olarak, çalışan/emekli dengesinin bozulmasına neden olur.
İşverenlerin SGK Yükümlülükleri
İşverenler, işyerlerini ve çalışanlarını SGK’ya bildirmek, sigorta primlerini zamanında ödemek ve iş kazalarını bildirmek gibi yükümlülüklere sahiptir. Bu bildirimlerin zamanında yapılmaması durumunda, asgari ücretin 1/10’u ile 12 katı arasında idari para cezaları uygulanmaktadır.
Sigorta Prim Teşvikleri ve Destekler
Kılınç, kayıt dışı istihdamın önlenmesi ve düzenli prim ödeyen işverenlerin desteklenmesi amacıyla çeşitli teşviklerin uygulandığını ifade etti.
Bu teşvikler arasında:
- 4 puanlık prim indirimi (üretim sektörü için 5 puan)
- Yatırımlarda Devlet Yardımları hakkında Karalar uyarınca Uygulanan Sigorta Primi Teşviki
- Yurt Dışına Götürülen/ Gönderilen Sigortalılar İçin İşverenlere Uygulanan Sigorta Primleri Teşviki
- Genç, Kadın ve Mesleki Belge Sahibi Olanların İstihdamına Yönelik Teşvik
- İşsizlik Ödeneği Alanların İstihdamı Halinde Teşvik
- Engelli Sigortalı İstihdamına Yönelik Teşvik
- Araştırma Geliştirme ve Taşarım Faaliyetlerine Uygulanan Teşvik
- Kültür Yatırımları ve Girişimleri Hakkında Uygulanan Sigorta Prim Teşviki
- Sosyal Hizmetlerden Yararlanan Çocukların İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik
- Genç Girişimci Desteği
- 4/1(b) kapsamındaki Sigortalılara Yönelik 5 Puanlık İndirim
- Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde İşsizlik Sigortası İşveren Hissesi Teşviki
- Sosyal Yardım Alanların İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik
- İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi
- Asgari Ücret Desteği
Sahte Sigortalılık Suçtur
Afşin SGK Müdürü Kılınç, sahte sigortalılık konusuna da dikkat çekerek şu uyarıda bulundu.
- İşyerinde sigortalı olarak bildirilen kişilerin o işyerinde fiili olarak çalışan kişiler olması gerekmektedir.
- Fiilen çalışmadığı halde bildirilen kişiler sahte sigortalı olarak değerlendirilmektedir.
- Fiilen çalışmadığı halde sigortalı bildirilen kişilerin hizmetleri iptal edilmekte, ödenen primler iade edilmemekte ve sağlık harcamaları, ödenekler, gelirler ve aylıklar faizi alınmaktadır.
- Gerçekte herhangi mal veya hizmet üretmekle ilgisi olmayan, bazı kişileri sigortalı olarak göstermek amacı ile kurulmuş paravan işyerleri sahte işyeri olarak değerlendirilmektedir.
- Fiilen çalışmayan kişilerin SGK’ya sigortalı olarak bildirilmesi evrakta sahtecilik olarak değerlendirildiğinden Türk Ceza Kanuna göre suç sayılmaktadır.
- Bu durumda işveren, muhasebeci ve sigortalı hakkında Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmaktadır.
- Bu sebeple çalışan olarak fiili olarak çalışma yapılmayan işyerinde para karşılığında sigorta primlerini tamamlamak amacı ile çalışıyor gibi gösterilmeyi kabul etmemek gerekmektedir.
İhbar ve Şikayet Hatları
Çalışanlar, işverenleri tarafından sigortalarının yapılmadığını veya eksik bildirildiğini düşünüyorsa; ALO 170, CİMER, SGK İl/İlçe Müdürlükleri aracılığıyla ihbarda bulunabiliyor. Ayrıca çalışanlar, e-Devlet üzerinden kendi sigorta gün sayılarını ve prime esas kazançlarını da kontrol edebiliyor.
“Fiilen Çalışmadan Prim Kazanılmaz”
Kılınç, konuşmasını şu sözlerle tamamladı: “Unutulmamalıdır ki fiilen çalışmadan prim kazanılamaz. İşverene para ödeyerek sigorta günü satın alınamaz. Sosyal güvenlik hakkı, çalışmanın ve emeğin güvencesidir” ifadelerini kullandı.
