ABD'de kuruluşu 17. yüzyıla dayanan ve dönemin örgütlü milislerinden, bugünün düzenli askeri birliklerine evrilen Ulusal Muhafızlar, ülke içi ve dışında "barışta sivil, savaşta asker" olarak görev üstleniyor.
ABD'nin başkenti Washington’da dün iki Ulusal Muhafız askerinin vurulduğu saldırının "terör eylemi" olarak tanımlanması, Ulusal Muhafızların tarihini, işleyişini ve yapısını gündeme getirdi.
Beyaz Saray'a yakın bir bölgede görev yapan iki Ulusal Muhafız'ın dün vurulduğu ve şüphelinin yakalandığı bildirilmişti. Federal Soruşturma Bürosu (FBI) Direktörü Kash Patel, yaptığı açıklamada, olayı "ulusal güvenlik meselesi" olarak tanımladı.
Washington Belediye Başkanı Muriel Bowser da "hedef gözetilerek yapılmış bir saldırı" şeklinde tanımladığı olayı kapsamlı şekilde soruşturacaklarını söyledi.
ABD Başkanı Donald Trump, açıklamasında, "hayvan" şeklinde nitelediği saldırganın "ağır bir bedel ödeyeceğini" belirtmişti. Trump, "nefret dolu bir eylem" olarak tanımladığı olayı bir "terör saldırısı" olarak değerlendirdiklerini belirtti.
ABD Başkanı, "Amerika terör karşısında asla boyun eğmeyecek ve teslim olmayacaktır." diyerek Pentagon'a, Washington'a ilave 500 Ulusal Muhafız sevk etmesi talimatı verdiğini ifade etti.
Olay, uluslararası kamuoyunda Ulusal Muhafızların tarihi, işleyişi, birlik hacmi, bütçesi ve yönetimi hakkında merak uyandırdı.
ABD Ordusundan eski birlikler
Kökenleri koloni dönemi Amerikan milis kuvvetlerine dayanan bu birlikler, sivil-askeri ortak savunma vizyonlu "vatandaş-asker örgütlenmesi" geleneğine dayanıyor.
Kuruluşu 17. yüzyıla dayanan ve her yıl 13 Aralık'ı resmi kuruluş günü olarak kabul eden askeri birlikler, "barışta sivil, savaşta asker" motivasyonuna sahip.
Birlikler, 1776'da ilan edilen Bağımsızlık Bildirgesi'nden bir yıl önce Haziran 1775'te kurulan ABD Ordusundan daha eski kabul ediliyor.
Muhafızlar, 1903'te yürürlüğe giren ve "Dick Yasası" olarak bilinen Milis Yasası sonrası 20. yüzyılın başlarında "örgütlü milis ağından", halihazırdaki iyi donanımlı ve düzenli bir güce dönüştü.
Birlikler, 1636'da kurulan Kara Ulusal Muhafızlar (ARNG) ile 1947'de kurulan Hava Ulusal Muhafızlar (ANG) şeklinde iki bölümden oluşuyor.
ABD Kara Kuvvetleri ve Hava Kuvvetlerinin bileşenleri olarak tanımlanan muhafızlar, eyalet ve federal düzeyli yedek askeri unsur olarak tanımlanıyor.
Başkomutan: ABD Başkanı
Muhafızlar, federal görevler için etkinleştirildiğinde ABD Ordusu ve ABD Hava Kuvvetlerinin "yan yana görev yaptıkları yedekleri" haline geliyor.
Tarihi 400 yıla yaklaşan ve "her zaman hazır, her zaman orada" mottosuna sahip birliklerin Başkomutanlığını, ABD Başkanı üstleniyor.
Muhafızlar, ABD Savunma Bakanlığına (Pentagon) bağlı olmak üzere Virginia merkezli Ulusal Muhafız Bürosu tarafından yönetiliyor.
ABD Ordusundaki Kara veya Hava Kuvvetlerinde görevli 4 yıldızlı bir general tarafından yönetilen büro, birliklerin Pentagon'la iletişimini sağlıyor.
Federal ve eyalet düzeyli "benzersiz güç"
ANG'yi 1998-2005'te yöneten Tümgeneral Roger Schultz, görev döneminde Ulusal Muhafızlara dair hazırladığı raporda, birliklerin hem federal hem de eyalet gücü olarak "benzersiz statüsünü" koruduğunu bildirdi.
Schultz, raporunda, "Savunmanın ilk hattında federal bir yedek kuvvet olarak, Kara Ulusal Muhafızları, savaş ve ulusal acil durumlarda seferberlik için hazır birlikler sağlar. Bir eyalet gücü olarak da can, mal güvenliğini ve kamu güvenliğini korur." ifadelerini kullandı.
Yurt içi ve dışı görevler
ABD'de hem eyalet valilerine hem de ABD Başkanı'na karşı sorumlu olan birlikler, ABD ordusunun özel bir birimi konumunda.
"Stratejik yedek" olarak görev yapan Ulusal Muhafızlar, yurt içi ve yurt dışı operasyonlarda önemli rol oynuyor.
Muhafızlar afet yardımı, askeri destek, kolluk kuvveti, sınır emniyeti, seçim güvenliği ve eyalet düzeyli bazı askeri işbirlikleri gibi alanlarda görev üstleniyor.
Deniz aşırı da vazifelendirilebilen birlikler son dönemde Ukrayna ve Orta Doğu dahil Pentagon'un kritik askeri istihbarat analizlerini yürütebiliyor.
Bütçe ve istatistik
2023 mali yılı verilerine göre birliklerin hacmi 105 bini havacı ve 325 bini karacı olmak üzere yaklaşık 430 bin.
Ulusal Muhafızların finansmanı her yıl federal hükümetin bütçesinden sağlanıyor.
2024 mali yılı federal bütçesinde ARNG için 9,7 milyar dolar, ANG için 5,2 milyar dolar tahsis edildi.
Yönetmelik gereği Ulusal Muhafız üyeleri, ayda bir hafta sonu eğitimine ve yılda en az birkaç hafta hizmete katılmayı taahhüt ediyor.
ARNG ve ANG mensuplarının çoğunun, yaşadıkları eyaletlerde Ulusal Muhafız görevinin yanı sıra tam zamanlı sivil bir işte de çalıştığı biliniyor.
60 yıl sonra ilk "valilik onaysız konuşlandırma"
Çoğu zaman ilgili eyalet valileri tarafından görevlendirilen muhafızlar, ABD Başkanları tarafından da bazı durumlarda federal göreve atanabiliyor.
Ülke içinde eyalet düzeyli misyonlar genellikle üç aydan kısa sürerken federal seviyedeki görevlendirmeler genellikle asgari bir yıl sürüyor.
Başkanlar, eyalet valisinin onayı olmadan bir eyalet veya bölgenin muhafız birliklerini oldukça nadir olarak federal görevlere tayin ediyor.
ABD Başkanı Trump, bu yıl haziranda California Valisi Gavin Newsom'ı atlayıp Los Angeles'taki göçmen protestolarına karşı muhafızları görevlendirmişti
Trump'ın bölgeye yaklaşık 4 bin muhafız konuşlandırma kararı, 60 yıl sonra bir ABD Başkanı'nın "valilik onaysız konuşlandırma" olarak kayda geçmişti.
Yakın dönemdeki görevlendirmeler
ABD Başkanları, nadiren de olsa, ülke içi isyan veya huzursuzluk dönemlerinde orduyu veya Ulusal Muhafızları harekete geçirmek için kullanabiliyor.
Ulusal Muhafızlar, yerel kolluk kuvvetlerinin şiddetli müdahaleleri veya kanunsuz şiddet olaylarının ardından sevk edildikleri bölgelerde barışı yeniden sağlayabiliyor.
Buna karşın bazen birliklerin, topluluklar ve sivil haklar veya ırksal eşitlik için protesto yapan insanlara yönelik gerginliği artırdığı da biliniyor.
1992'de Los Angeles'ta siyahi bir sürücü Rodney King'i ağır şekilde dövdükleri iddia edilen beyaz polis memurlarının beraat etmesi sonrası ayaklanmaya çıkmıştı.
63 kişinin öldüğü protestolar, Amerikan tarihinin en ölümcül olayları arasına girmişti. Protestocuların dokuzu polis tarafından öldürülmüştü. 1989-93'te görev yapan ABD Başkanı George H.W. Bush, Ulusal Muhafızları görevlendirmişti.
Katrina Kasırgası'nın 2005 yılı sonunda 1392 kişinin ölümüne ve özellikle New Orleans şehri ve çevresinde 125 milyar dolarlık hasara yol açmıştı. Doğal afete müdahale için 50 bine yakın Ulusal Muhafız bölgeye sevk edilmişti.
COVID-19 salgının yayıldığı ve ırkçı protestoların yaygınlaştığı 2020 yılında ABD'nin farklı bölgelerine toplamda 100 bine yakın Ulusal Muhafız gönderilmişti.
ABD'de siyahi Amerikalı George Floyd'un 2020'de Minnesota'da polis şiddeti sonucu hayatını kaybetmesi Los Angeles'taki ırksal adaletsizlik protestolarını bastırmak için yaklaşık 8 bin Ulusal Muhafız askeri konuşlandırılmıştı.
