Afşin İlçe Sağlık Müdürlüğü bünyesinde çalışan Uzm. Dr. Derya Ayşegül Tercan, 9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü ile ilgili bilgilendirme yaptı.
ARAMIZDAKİ GİZLİ DÜŞMAN SİGARA
Tercan, “Tütün 4000 yıldır bilinen ve çeşitli amaçlarla kullanılan, Amerika kıtasının keşfiyle Avrupa’ya ve dünyaya yayılmış, bağımlılık yapıcı özellikte bir bitkidir. Tütünün bağımlılık yapıcı özelliği içerdiği “nikotin” maddesinden gelmektedir. Bağımlılık kişinin madde alımı üzerindeki kontrolünü kaybetmesini ifade eder. Sigarada nikotin ile birlikte 4000’den fazla zararlı madde vardır. Sigara içme veya dumanının solunması zamanla kişide psişik ve fiziksel bağımlılık oluşturur. Sigara, daha çok alışkanlık yapıcı daha az zevk verici bir bağımlılık türü olarak kabul edilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) bağımlılığı, ‘düzenli olarak günde bir sigara içme’ olarak tanımlamış, sigarayı “dünyanın en hızlı yayılan ve en uzun süren salgını” olarak gördüğünü ifade etmiştir. Sigara içme alışkanlığı gelişmiş ülkelerde azalmakta iken, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde sigara tüketimi her yıl artış göstermektedir. 2025 yılında sigara kullanan kişi sayısının 1.6 milyara ulaşması ve bunun %85’inin de düşük-orta gelir düzeyine sahip ülkelerde olması beklenmektedir.
Sigaraya genellikle genç yaşlarda başlandığı bilinmektedir. Günümüzde sigaraya başlama yaşı 7-12 yaş grubuna kadar düşmüştür. Hayatında yaktığı ilk sigarasını tamamen bitiren gençlerin % 85’i maalesef sigara bağımlısı olmaktadır. Sigara gibi bağımlılık yapıcı maddeleri bir kere bile kullanmak bağımlı olmak için yeterli olabilir. Ayrıca bir kere bile sigara kullanmak bağımlılık yapan başka maddeleri kullanma riskini arttırır.
Gençlerin sigaraya başlamasında ailede; anne- baba ve kardeşlerin, okulda; öğretmen ve arkadaşların sigara içme kullanıyor olmasının etken olduğu saptanmıştır. Gençler sigara içerek kendini çevreye kanıtlayacağına inanmakta, daha rahat hissedeceğini düşünmekte, stresle bu şekilde başa çıkabileceklerini varsayarak sigara kullanımına başlayabilmektedirler. Bu sayede sigara bağımlılığına ilk adım atılmış olur.
Sigara içer içmez kalp atışlarında hızlanma, kan basıncında artış, midede asit salgısının artması ve mide rahatsızlıkları, böbreklerde idrar üretiminde azalma, iştahsızlık, koku ve tat almada zayıflama, nefes almakta zorlanma, öksürük, beyindeki kan akışının yavaşlaması, diş çürümeleri, baş dönmesi görülebilirken; uzun süre kullanımda kişilerde nefes darlığı gelişmekte, bu kişilerin dişlerinde sarı ya da siyah lekelerin oluşmakta, daha kırışık ve kuru bir ciltle olduğundan yaşlı görünebilmektedirler. Kadınlarda ve erkeklerde kısırlık riski 10 kata kadar artmakta, kemiklerde zayıflamalara yol açması sonucunda kemik kırıklarına zemin hazırlamaktadır.
Ayrıca sigara kullanımıyla akciğer kanseri 22 kat ,dil ve ağız kanserleri 3-30 kat, gırtlak kanserleri 16 kat artmaktadır. Kalp hastalıkları ve kalp krizi geçirme riski 4 kat, bronşit vb. akciğer enfeksiyonları geçirme sıklığında içmeyenlere oranla 10 kat artış görülmektedir. Sigara kullanımıyla mesane, prostat, pankreas kanserleri 2 kat artmıştır. Akut ani ölüm ve felç geçirme riski 10 kat artmıştır. Sigaranın insan sağlığına verdiği tüm bu zararlar elektronik sigara, nargile, puro vb. gibi farklı kullanım şekillerinde de görülmektedir. Sigara kullanmayan fakat dumanına maruz kalan, pasif içici durumdaki kişilerde de sigaranın sağlığa zararlı etkileri görülmekte ve bu kişilerde de sigara dumanı maruziyeti sonucu bağımlılık gelişme riski olduğu bilinmektedir.
Her yıl dünyada yaklaşık 5 milyon insanın sigara ve tütün kullanımına bağlı hastalıklardan hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir. Sigara ve tütün kullanımının bu boyutuyla sürmesi durumunda 2030 yılında dünyada 8 milyon kişinin sigara ve tütün kullanımına bağlı hastalıklardan hayatını kaybedeceği öngörülmektedir. Bu ölümlerin %70’inin gelişmekte olan ülkelerde olacağı düşünülmektedir.
Sigara bırakılabilir mi? Sigara vazgeçilebilir bir alışkanlıktır. Sigaraya karşı alınan önlemler ve eğitim programları sonucu, Amerika'da 36 milyon, Fransa'da 8 milyon ve İsviçre'de 1 milyon kişinin sigarayı bıraktığı bilinmektedir. Sigarayı bırakmak için herhangi bir yardım almayanlarda bırakma oranı %10’un altında kalırken, sigarayı bırakmayla ilgili yardım alanlarda hem sigarayı bırakma süreci daha sağlıklı yaşanmakta, hem de sigarayı bırakma oranı artmaktadır.
Ülkemizde de Alo 171 Sigara Bırakma Hattını arayarak ya da ülke genelinde bulunan sigara bırakma polikliniklerine başvurarak destek alabilir ve gerekli tedavi yöntemlerinin de desteği ile sigarayı bırakarak sağlığınıza kavuşabilirsiniz” dedi.
