Obezite, vücutta sağlığı bozacak ölçüde yağ birikmesi olarak tanımlanır.(DSÖ) Vücuda alınan enerjinin harcanan enerjiden fazla olması nedeniyle oluşan kronik bir hastalıktır.

       Günümüzde önlenebilir ölümlerin sigaradan sonra gelen 2. önemli sebebi obezitedir.Dünya Sağlık Örgütü en riskli 10 hastalıktan biri olarak kabul eder.Son araştırmalar da obezitenin kanserle yakın ilişkisi olduğunu göstermektedir.

      Obezite birçok sağlık problemine zemin hazırlamaktadır.Bunlara; inme,kalp hastalıkları,şeker hastalığı,kas-iskelet problemleri,denge sorunları ,erken bunama, yüksek tansiyon,uyku apnesi,metabolik sendrom,astım, anksiyetenin neden olduğu sosyal izolasyon örnek verilebilir.

      Yüksek kalorili beslenen,fiziksel aktivite ve egzersiz yapmayan bireylerde sık görülür.Günümüzde sağlıksız beslenmenin yaygınlaşması ile sayı katlanarak artmaktadır.Genetik yatkınlık,hormonal faktörler,psikolojik hastalıklar,kullanılan ilaçlar da obeziteyi tetikler.Halk arasında metabolizma hızının düşük olması neden gösterilse de aslen bu nadir görülen bir sebeptir.Bu nedenlere  ek olarak yaşamın erken dönemlerindeki beslenme şekli de önemlidir.Çalışmalarda obezite görülme sıklığı, anne sütü ile beslenen çocuklarda anne sütü ile beslenemeyen veya eksik beslenen çocuklara oranla daha düşük olduğu görülmüştür.Ayrıca anne sütüyle beslenme süresi,ek besin türü,ek besin miktarı ve ek besine başlama zamanı da etkilidir.(WHO-UNICEF)

      Obezite için risk saptama genellikle beden kitle indeksi ile belirlenir.Buna ek spesifik ölçümler de yapılabilir.(bel çevresi,ultrason,bt,vücut toplam su ölçümü…)

     Beden kitle indeksi  için vücut ağırlığı boy uzunluğunun karesine bölünür.( BKI=kg/m2)Çıkan sonuca göre;

18.5 ve aşağı değerler az kilo

18.5-24.9 normal

25-29.9 fazla kilo (preobez)

30-39.9 obez

40.5 ve üzeri morbid- ciddi obezi   gösterir.

      Obezitede fizyoterapi programı yapılırken tek amaç fazla kilolardan kurtulmak olmamalıdır.Genel sağlık durumunu iyileştiren ve fonksiyonelliği arttıran bir program hazırlanır.Multidisipliner çalışma ile tedavide başarı oranı yüksektir.

     Fizyoterapi; kişiye özel detaylı değerlendirme içerir.Kronik hastalıklar varsa fizyoterapi programı  bu hastalıklar göz önüne alınarak düzenlenmelidir.Genellikle programda uygulanan egzersiz tipleri ise şunlardır:

   Solunum Egzersizleri:Obezite solunum işlevinin bozulmasına da yol açar. Diyafram ve göğüs duvarının kompliyansı(esneme,genişleme yeteneği) azalacağı için önemlidir.Obez kişilerde solunum iş yükü artar. Bu yükü azaltacak çeşitli teknikleri içerir.Hastalarda genellikle dispne(nefes darlığı) görülür.Dispne pozisyonları hastaya öğretilir.

     Postür(duruş) Egzersizleri: Hastanın omurgasına binen yük artmış ve bu sebeple duruşu bozulmuştur.Omurgadaki doğal eğriliklerin optimal açıları değişir.Duruş değerlendirildikten sonra kısalan kaslar esnetilir uzayan kaslar kuvvetlendirilir.

     Aerobik Egzersiz: En sık kullanılan egzersizlerdir(büyük kas gruplarını içeren, oksijen miktarını ve kalp hızını artırarak yapılan ve enerji tüketimine sebep olan aktivitelere denir). Çalışmalarda aerobik egzersiz programı sonrası kalp damar  ve solunum sistemi üzerinde iyileştirici etkileri gözlemlenmiştir.

    Hastalara genel olarak haftanın her günü en az 30 dakika aktif olmaları önerilir.Yürüyüş ve koşu hastaların tolere edebildiği en sık kullanılan aerobik egzersizlerdir.Haftalık 150-250 dakika tempolu orta şiddette,225-420 şiddetli kilo kaybı sağlar.Verilen egzersizin haftalık toplamda 240 dakikadan fazla yapılması önerilir.Devamlılık önemlidir, aerobik egzersiz tipinde fizyolojik etkiler en erken 4 haftada ortaya çıkacaktır.Orta şiddetli aktiviteler grubunda gördüğümüz 15 dakika merdiven çıkma,15 dakikada 2 km koşma,30-40 dakika bahçe işleri,30 dakika su içi egzersizler gibi aktiviteler de önerilir.

   Kalistenik Egzersizler: Terapide bir diğer sık kullanılan egzersiz de hem eğlenceli hem etkili olan kalistenik egzersizlerdir.Bu egzersizde vücut ağırlığından faydalanılır,büyük kas grupları hedef alınır,ritmik ve ekipmansızdır.3-9 farklı hareketi içerir hareketler hastaya özel olarak kondisyona bağlı çeşitlendirilebilir.Örneğin; egzersiz topu üzerinde oturan bir hasta(denge geliştirme amaçlanır) 10 tekrar kollarını kaldırır- indirir 1dakika devam eder ve 1 dakika dinlenir.1dakika bacaklarını sırayla kaldırır ve tekrar dinlenir. 10 tekrar verilen çeşitli hareketleri  yapan hastada uzun dönemde tekrar ve set sayısı artırılır.Setler haftalık artırılmalıdır.Tüm egzersizlerde ısınma soğuma evreleri unutulmamalıdır. Egzersize müzik eklemek, ortamı değiştirmek,egzersiz topu kullanmak veya egzersiz zeminini değiştirmek motivasyonu artıracak aynı zamanda dengeye katkı sağlayacaktır.

       Ayrıca gerekli görülen hastalarda ayak arkı düzleşeceği için detaylı değerlendirme yapılarak doğru ayakkabı seçilmeli ve ayakkabı içine gerekli hallerde tabanlık düzenlenmelidir.

Obezite tedavisi multidisipliner olmalıdır ve fizyoterapi bu tedavinin önemli parçasıdır.Egzersizler doğru diyetle uygulanmalıdır.Her tedavi hastaya özel olmalıdır, bu yazı genel bilgiler içerir.

Hareketle kalın.