Türkiye’nin enerji ihtiyacının karşılanmasında sunduğu katkıyla birlikte doğaya ve insan sağlığına verdiği zararlarla gündemden düşmeyen Afşin-Elbistan A Termik Santrali 37 yılı geride bıraktı.
Ülkemizde linyit kömürüne dayalı kurulan en büyük santrallerden biri olan Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin temeli, 1973 yılında atıldı. Her biri 344 MW gücünde dört ünite olarak planlanan santralin 1. ünitesi 21 Ekim 1984’te üretime başladı. Santral, 37 yıldan bu yana Türkiye’nin enerji ihtiyacına karşılık vermeye çalışıyor. Kuruluşundan bugüne kadar 300 milyon tondan fazla kömür tüketen Afşin-Elbistan A Termik Santrali tükettiği kömüre karşılık 37 yılda yaklaşık 130 milyar kw/h elektrik enerjisi üretti.
4 ünitesinin de devreye alınmasının ardından vatandaşlarca en büyük ‘iş kapısı’ olarak görülen ve ‘TKİ’ci olma’ kavramını bölgeye kazandıran Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin teknolojisi, 1980’li yıllara dayandığı için çevre sorunlarıyla da gündemden düşmedi. Bacalarından atmosfere yayılan kül ve zehirli gazlar nedeniyle bölgedeki kanser vakalarının artmasının birinci faktörü olarak gösterilen dev tesis, 1984 yılından 2015 yılına kadar baca gazı arıtma sistemi olmadan çalışmaya devam etti.
Filtresiz şekilde elektrik üreten hatta kış aylarında bacalarından savrulan kül nedeniyle karın rengini bile siyaha çevirdiğine şahitlik edilen Afşin-Elbistan A Termik Santrali, 24 yıllık da bir devir serüveni yaşadı. Bu devir serüveninin ilk adımı 1994 yılının Aralık ayında atıldı. Tansu Çiller’in başbakanlığını yaptığı hükümet döneminde toplanan Bakanlar Kurulu, 19/12/1984 tarihinde kabul edilen 3096 sayılı kanun maddeleri doğrultusunda Afşin-Elbistan A Termik Santrali ile kömür işletmesinin 20 yıllığına ERG-Werbund firmasına devredilmesi yönünde bir karar aldı.
Mahkeme kararları ve 24 yıllık süreç sonucunda, devir konusu 2015 yılında tekrar alevlendi. ERG-Verbund yetkililerinin, formalite olarak gördükleri imza, dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak tarafından atılmadı. Rafa kaldırılan devir konusu, Çelikler Holding’in ERG Verbund Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş’nin hisselerinin tamamını satın alması ile yeniden gündeme geldi. Rekabet Kurumu, 18-13/233-108 sayılı kararla, ERG-Verbund’un Çelikler Holding’e devredilmesine onay verdi.
2018 yılında Çelikler Holding bünyesine geçen Afşin-Elbistan A Termik Santrali, 1 Ocak 2020’de çevre mevzuatına uygun baca gazı arıtma sistemi olmadığı için Türkiye’deki bazı santrallerle birlikte kapatıldı. Çevre mevzuatı doğrultusunda Dry FGD sisteminin (kuru baca gazı arıtma sistemleri) hayata geçirmesiyle geçici faaliyet belgesini alan santralde Wet FGD sistemiyle (ıslak baca gazı arıtma sistemleri) ilgili yatırımı da nihayetlendirilmeye çalışılıyor.
