Anadolu'yu Türkleştiren, Horasanlı bir Türkmen ailesinden gelen Afşin Bey, Selçuklu kumandanlarının büyüğüdür. Afşin Bey 1016-1021 senelerinde Batıya yapılan akınlara katıldı. 1066’da Sultan Alp Arslan tarafından Anadolu’ya akın yapmak için gaza ile görevlendirilen Gümüştekin, maiyetinde Afşin Bey ve daha birçok Türk beyleri bulunduğu halde Murat ve Dicle Nehirleri havzasındaki şehirlerin birçoğunu ele geçirdiler. 1067’de Kayseri’yi ele geçirerek, Kilikya’ya girdi. Afşin Bey, Anadolu'yu boydan boya geçerek, 1069 senesinde Selçuklu akıncı kuvvetlerinin Anadolu’nun Güneydoğu ve Güney bölgelerine akınlar yapmaya başladı. Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan, Afşin Beyin bu zafer ve fetihlerinden haber alınca, çok sevindi ve gazasını tebrik etti. Bu kuvvetlerin başında Afşin Bey’in yanı sıra, Sunduk, Ahmed Türkmen et-Türkî, Demleg oğlu Muhammed ve Dudu oğlu gibi meşhûr Türkmen beyleri bulunuyordu. 1066–1067 yılında ise Hacib Gümüştekin maiyetinde Afşin Bey ve Ahmed Şah gibi birçok Türkmen beyi olduğu halde Anadolu'ya girdi. Afşin Bey, 1071’de Malazgirt zaferine de katıldı ve büyük hizmetlerde bulundu. Gazalarda şöhret kazanıp, Anadolu’nun Türk yurdu olması ve İslamlaşması için çok hizmet eden Afşin Bey, Sultan Alp Arslan’dan sonra Melikşah’ın maiyetine girdi. 1075’te ise Anadolu’dan Haleb’e gitti. Oradaki asilerin cezalandırılmasında vazife aldı. SELÇUKLU DÖNEMİNDE AFŞİN BEY'İN TÂRİH SAHNESİNE ÇIKIŞI Yernat ABDRAKHOV -Arailym MENDUALİYEVA Uluslararası Selçuklu Döneminde Maraş Sempozyumu

1071 Malazgirt savaşı, Türkmen boylarına daha geniş İmkânlar açtı. Anadolu Büyük Selçuklu Sultanlarının gayreti ile fethedilmiştir. I Mesud ve II Kılıç Arslan döneminde kazanılan zaferler ile Anadolu’dan Türkleri atma fikri ortadan kaldırılarak Anadolu Türkiye adıyla anılmıştır. Selçuklu dönemi (1040-1308) bu Türk topluluklarının Anadolu’da yurt tutmalarının tarihidir. Anadolu’ya yönelik Türk akınlarından İlk seferler Büyük Selçuklu sultanı Tuğrul beyin kardeşi Çağrı Bey döneminde başlamıştır. Tuğrul beyin ordunun başında sefere çıktığı 1048 Pasinler savaşından itibaren Anadolu’ya adım atmış olan Selçuklu kumandanları ile Bizans İmparatoru arasında savaşlar olmuştur. Bizans İmparatoru Romanos Diogenes Türklere kesin darbeyi indirmek için sefere çıkmıştır. 1068-1071 yılları arasında amacı Anadolu’dan Türkleri tamamen atmak ise de Konya ve Efsus-Afşin şehirlerini fethetmelerine engel olamamıştır. Sultan Alparslan Nizamülmülk Siyasetname adlı eserinde Türkmenler hakkında Şunları söylemiştir: Anadolu’nun Türkleşmesini ve İslamlaşmasını sağlayan Türkmenlerin hepsi yakın akraba olup, devlet üzerinde hakları olan kişilerdir. İhtiyaç olduğu zaman atlarına binip, teçhizatlanarak hizmete koştuklarını ifade etmektedir (Yrd.Doç.Dr.Yaşar BEDİRHAN Anadolu Selçuklularının Batı Anadolu Politikası Bizans’la İlişkiler Sayfa 14-15)- (Mükrimin Halil Yinanç, Türkiye Tarihi ve Selçuklular Devri, s.57 vd. 2)- (Yılmaz ERGÜVENÇ Anadolu Selçukluları 1060-1308).

Alp Arslan ve Melik Şah zamanında Anadolu'nun fethine katılan Afşin Bey, 1078-1079'da Maraş bölgesine girdi ve Afşin bölgesini fethetti. Afşin-Efsus bölgesi Bizanslılar döneminde Anadolu’nun en önemli bölgelerinden biriydi. Maraş’ın Türkler Tarafından fethi ,I ve II Kılıç Aslan Dönemi Prof. Dr. Ahmet EYİCİL Uluslararası Selçuklu Döneminde Maraş Sempozyumu

Sık sık el değiştiren Afşin-Efsus bölgesi tekrar Selçuklular Döneminde Efsus, 1086’da Süleyman Şah’ın komutanlarından Emir Buldacı tarafından fethedilmişti. Emir Buldacı bu tarihten 1097’ye kadar Elbistan-Afşin-Göksun ve Maraş’ı içine Selçuklu Beyliğini kurmuştur. 1085 tarihinden itibaren Türk yurdu olan Efsus, tarihte çeşitli toplumlara ve çeşitli uygarlıklara tanıklık eden önemli bir bölge ve yöredir.1097’de Haçlı Seferleri yapıldığı zaman Afşin Selçuklu Türklerinin idaresindeydi. Bu beyliğin merkezi durumuna getirilen Maraş, haçlı seferlerinin başlaması üzerine yeni tehdit ve tehlikelerle karşı karşıya geldi. Nitekim bu seferlerin başlamasından hemen sonra 1097’de Haçlılar tarafından istila edildi. 1097’de bölgeye gelen Haçlılar Maraş, Göksun, Afşin ve Elbistan yöresini işgal ettiler. Maraş’ta bir Haçlı senyörlüğü kurdular. Yrd Doç Dr. Yaşar Bedirhan Anadolu Selçuklularının Batı Anadolu Politikası Bizans’la ilişkiler

Maraş’ı işgal eden Haçlı ordusu 15 Ekim 1097 tarihinde Maraş’tan hareket ederek, Antakya’ya doğru yol almaya başlamıştır. Maraş’tan sonra sırayla; Türkoğlu, Nurdağı, Islâhiye, Hassa ve Kırıkhan istikametindeki Amik çukurunu takip ederek ilerleyen Haçlı ordusu, 20 Ekim’de Demirköprü’ye ulaşmıştı. Antakya’ya varmak için geride üç saat sürecek yolları kalmıştı. Haçlılar bu sefer sırasında Bizans devleti ile anlaşarak 1098 yılında Maraş ve havalisinin idaresini Bizans’a teslim etmişlerdir. Komana (Şar köyü) ve Göksun’da, Haçlılar işgal ettikleri yerleri daha evvel kararlaştırdıkları gibi, Bizans İmparatoru’nun temsilcisi olan Tatikios’a teslim etmişlerdi. Ermeni asıllı Bizans valileri idaresinde Maraş’a yerleşen Ermeniler, bir süre sonra Adıyaman (Hısn-ı Mansur) ve Rumkale şehirlerini de ele geçirmişlerdir. Maraş’ın kuzeyinde kalan Elbistan, Afşin (Efsus) ve Göksun ise kısa bir süre Türk hâkimiyetinde kaldıktan sonra 1103 yılında yeniden Hıristiyanların idaresine geçmiştir.1105 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan tarafından, Afşin, Elbistan ve Göksun yeniden fethedilerek Vezir Ziyaeddin Muhammed’e iktâ edilmiştir. Bu süreç içerisinde Maraş, Göksun, Elbistan ve Afşin havalisi kısa süreler içerisinde sık sık el değiştirecektir. Nihayetinde Maraş, Elbistan, Afşin ve Göksun havalisi Selçuklu Türklerinin kesin hâkimiyetine girmiştir. Prof. Dr. Remzi KILIÇ I. Haçlı Seferinde Kayseri-Maraş Yolu üzerinde Göksun ve Havalisi Olayları.

Afşin bey Afşin-Efsus bölgesi ovasında Bizanslılarla yaptığı büyük savaşı kazanmıştır. Böylece Afşin ve çevresine ait topraklar Selçuklular hâkimiyetine girmiştir. Afşin bey kendi adına Afşin-Efsus şehrinde büyük bir kale yaptırmıştır. Bu kalenin önünde Moğolları yenmiştir. 13 Asır boyunca Afşin bölgesi Selçukluların payitahtı olan Konya’dan tayin edilen Selçuklu hanedanından melikler ve Valiler tarafından idare edilmiştir. Afşin’de bulunan Kasaba ve Köylerin bir kısmının ismi Selçuklu Meliklerinin ve Valilerinin ismidir. Ali AFŞAROĞLU Eshab-ı Kehf ve Rakıym Adlı Eser

ARAŞTIRMACI YAZAR

MUSTAFA KÖŞ